تاخیر در فساد مواد غذایی

1- سرما

سرما یکی از راه های تاخیر در فساد مواد غذایی می باشد که سبب كُند شدن يا توقف فعاليت عوامل بيولوژيك و آنزيم ها مي شود سرماي حدود4الي 5 درجه سانتيگراد بالاي صفر مثلا در يخچال هاي خانگي (دماي يخچال هاي خانگي حداكثر تا 10 درجه بالاي صفر قابل قبول است ليكن دماي نهايي يخچال نبايد از 5 درجه بيشتر باشد) براي نگهداري كوتاه مدت( و سرماي حدود 18 درجه زير صفر،) مثلا در فريزرهاي خانگي دماي سردخانه هاي زير صفري است كه براي نگهداري چند ماهه گوشو مواد غذايي منجمد بكار مي رود .

معمولا انجماد لاشه در سرماي حدود 40 درجه زيرصفر و در تونل هاي خاص به سرعت انجام مي شود و سپس به سردخانه هاي حدود 18 درجه منتقل مي گردد براي نگهداري طولاني تر :حدود 6 ماه تا يك سال بكار گرفته مي شود.

انجماد مواد غذايي بايد با سرماي شديد و به سرعت انجام شود تا آب داخل سلولي و خارج سلولي به طور همزمان منجمد شوند و جدار سلول ها پاره نشود برعكس در هنگام خارج كردن مواد غذايي منجمد از حالت انجماد بايد مواد غذايي را در يخچال يا دماي محيط قرار داد تا به آرامي از انجماد خارج شود آب داخل سلولي و خارج سلولي تقريبا همزمان از انجماد خارج شود.

2-كنسرواسيون

با توجه به اين كه محتويات داخل قوطي كنسرو در حرارت 120جه سانتيگراد و تحت 5اتمسفر فشار به مدت 2دقيقه از باكتري ها و اسپور آن ها عاري خواهد شد و نظر باينكه قوطي سالم كنسرو امكان نفوذ مجددعوامل فساد را غيرممكن مي سازد لذا محتواي داخل قوطي هاي كنسرو بدون نياز به شيوه هاي ديگر نگهداري با استفاده از سرما  قابل نگهداري خواهد بود .

احتياطا با توجه به امكان ناكافي بودن حرارت استريليزاسيون دربرخي قوطي هاي كنسرو و باقي ماندن احتمالي اسپور كلوستريديوم بو تولينوم، توصيه مي شود قوطي كنسرو را قبل از باز كردن مدت20 دقيقه در آب جوشان قرار دهند سم بوتوليسم در كمتر از مدت 20 دقيقه جوشيدن، از بين مي رود ضربه ديدن قوطي ها به هنگام حمل و نقل، خطر ايجاد منافذ ريز و فساد محتواي قوطي ها را به دنبال دارد.

همچنين باد كردن سر و ته قوطي، نشانه فعاليت هاي باكتريايي در قوطي و غير قابل مصرف بودن آن است.

3-خشك كردن

خشك كردن، قديمي ترين و متداول ترين شيوه نگهداري مواد غذايي است كه با حذف آب مانع فعاليت هاي بيولوژيك و آنزيماتيك براي فساد مواد غذايي مي گردد . توصيه مي شود به هنگام خشك كردن – سبزي ها، ابتدا آن ها را به مدت 1 دقيقه در بخار 100درجه و يا به مدت2 دقيقه در آب داغ85 تا 95 درجه قرار دهند تا با بي اثر كردن آنزيم هاي موجود در سبزي محصول خشك كرده با كيفيت بهتر فراهم گردد.

4-تغليظ و افزايش فشار اسمزي

تهيه رب و دوشاب، شيره از آب ميوه ها، تهيه مربا و مانند اين ها با نامساعد كردن فعاليت عوامل قارچي و باكتريايي به خاطر كاهش آب فعال و افزايش فشار اسمزي سبب نگهداري مواد غذايي مي شود.

5-استفاده از نمك

نمك به طور كلي موجب مرگ ميكروارگانيسم ها نمي شود اما با افزايش فشار اسمزي، مانع فعاليت آن ها مي گردد. ميزان نمك مورد استفاده براي نگهداري پنير 13% و براي نگهداري محصولات شور، حدود 6% است.

روش هاي ديگر

استفاده از سركه، دودي كردن، استفاده از اشعه گاما، تخمير، استفاده از مواد شيميايي، روش هاي چندگانه استفاده همزمان از 2 يا چند روش  و نيز روش هاي جديد ديگر، هر كدام به گونه اي موجب كاهش يا توقف فعاليت هاي عوامل بيولوژيك مي شوند، ليكن به كارگيري هر يك از اين روش ها مستلزم اطمينان از عدم زيان بخشي آن است.